„Фемининологија“ мост кој спојува
Соработката меѓу Македонија и Хрватска за прв пат е реализирана минатата година со наши три претставнички кои предизвикаа силен одек и медијски интерес. Визуелните дела на женските уметници од Македонија биле добро примени во Загреб, како поединечно така и во делот на концепт Фемининологија.
На релација Загреб-Скопје уметничкото здружување продолжува во домот на културата „Кочо Рацин“ кој се јавува како организатор и домаќин на оваа културна манифестација.
Имено, во изложбениот салон на КО-РА на 9 Ноември, свечено се отвори двонасочен премин преку културен мост кој започна да ги спојува Хрватска и Македонија.
Учесници на изложбата во проект Фемининологија, фото Игор Манев
Директорот на домот на културата „Кочо Рацин“ г-дин Сафет Камбери изрази надеж дека ова нема да биде последна средба и дека ќе има уште многу такви дружења. Тој ја оцени изложбата како многу значајна за можност Македонските проекти во иднина да бидат презентирани во Загреб како еден спој меѓу Македонија и Хрватска.
Санда Станаќев Бајзек е автор на проектот Фемининологија и воедно претседател на ДЛУ-друштво на Хрватски уметници и ликовни критичари. Таа вели дека се работи за младо здружение кое успеало за кратко време да собере врвни ликовни уметници а исто така и нејзини колеги теоретичари и ликовни критичари.
Овие уметници успеале да реализираат многу проекти меѓу кои и од меѓународен карактер. Проектот Фемининологија е формиран 2014г. но подоцна, Санда помислила дека не е лошо да се придружат на Македонските уметници затоа што видела дека Јана Манева Чупоска работи на Фемина 8. На тој начин Хрватскиот проект Фемининологија стана меѓународен проект во кој биле вклучени:
- Гордана Бакиќ, професорка на ликовна Академија во Загреб.
- Кораљка Ковач, професорка и многу познат Хрватски уметник.
- Мерцедес Братош, многу надежна исто така Хрватски уметник.
- Ивона Јуриќ Кљајо, млада и успешна Хрватски уметник.
Кон овие 4 Хрватски уметници Санда ја придружила и женската уметничка елита:
- Јана Манева Чупоска, кустос на Фемина 8, декан и професорка на факултетот за уметност и
дизајн.
- Гордана Вренцоска, уметник која исто така предава на факултетот за арт и дизајн.
- Наташа Милованчев, уметник која работи на факултет за Архитектура во Скопје. Таа е всушност првиот уметник која Санда ја запознала од Македонија, станале пријатели и така започнало поврзувањето со другите квалитетни уметници во Македонија.
Кога ќе добиете такви жени со големо „Ж“ тогаш секако е задоволство да се работи со нив и да се покаже сопствениот труд а тоа на најдобар начин може визуелно да се прочита во нивните дела.
Минатата седмица Јана Манева Чупоска имаше прва самостојна ликовна изложба во Загреб
и можеше навистина да се види за каква продукција и компатибилност се работи.
Уметничко дело на Јана Манева Чупоска, фото: Игор Манев
„Кога ме прашуваат зошто Фемининологија? Јас им одговарам дека тоа не е феминистички израз туку нејзина потрага по женскост, потрага по сама себе за да се запознае самата себеси. Да се запознае самата и да се види што е тоа што ја чини жената квалитетна.“
„А што е тоа што не ја прави жената жена? Во денешно време, за жал, е таа нивна потреба да се изедначуваат со мажите а искрено тие се еднакво вредни и создадени Божји битија. Секоја се придржува со свои квалитети и принципи“ вели Санда Станаќев Бајзек.“
И продолжува дека Хрватска припаѓа на тој Христијански западен културен корпус а Македонија е тука на југ исто така Христијанска земја. Во таа смисла жените во предхристијанското доба се поистоветувале со земја која претставувала мајка но подоцна тоа верување се претопило во Христијанството како Ева која била виновна за сè. Во библијата се спомнува и мајка Богородица која е мајка на Исус и секако тука е и Марија. Во таа корелација жените обично се такви или се светици или се грешници. Но меѓу тие светици и грешници постои еден цел убав дијапазон на женски идентитети кои Санда пробува и сака да ги претстави преку женски уметници кои се во потрага по тој вистински класичен женски архетип со цел да пронајде што е тоа што жената ја чини жена. Каква би требало да биде таа жена за да биде еднакво призната, успешна и да стои достоинствено заради мажот?
Секако дека во тој проект на Санда ѝ помагаат жените уметници, вкупно седум уметници со свои уметнички изрази.
Гордана Вренцоска е Македонски автор која убаво инкорпорира, всушност има женски елементи со самото тоа плетење, преплетувањето е женски принцип кој асоцира на женскост, традиција на вредни женски раце но, асоцира и на женски репродуктивни органи. Иначе, Вренцоска навистина студиозно се бави со вредностите на женскиот идентитет.
Уметнички дела на Гордана Вренцоска, фото: Игор Манев
Јана Манева Чупоска на сите ни покажува еве, вака, со десна рака свиткана во лакт ама немојте така буквално да сфаќате бидејќи тоа е една скриена порака и многу е храбро да се изложи, односно да се изложи самата себе.
Наташа Милованчев, минатата година во Загреб, изненадила со нејзина слика дисфункција на жена, не е потребно да се објаснува сликата говори повеќе од зборовите.
Уметнички дела на Наташа Милованчев, фото: Игор Манев
Каква е нејзината улога и како всушност денес се третираат жените во светот?
Санда била премногу строга и си помислила дека самите тие се виновни за тој третман бидејќи, дозволиле во денешниот современ свет медиумски да се претставуваат како силиконски кукли и старлети а дека тоа е поим. Пример за таков „поим“ е Ким Кардашиан таа жена која е гола и жена на избор.
На вакви уметнички изложби жените можат да се претстават многу подостоинствено и приказната за нивната женскост може достоинствено да се прочита.
Ивона Јуриќ Кљајо е млада Хрватски уметник која во тие акварели ги дава оние фини женски моменти кога ние се одмораме, тие емоции така замислени, како кријат и се откриваат и можеби ги покажуваат своите најсилни моменти.
Уметничко дело на Ивона Јуриќ Кљајо, фото: Игор Манев
Светлечкиот лајт бокс припаѓа на Кораљка Ковач Хрватски уметник која е позната по фините изработки во хартија, се претставува со еден мал современ контекст и во тој кршлив темен медиум таа ги дава своите емоции.
Уметничко дело на Кораљка Ковач, фото: Игор Манев
Мерцедес Братош од Дубровник, која ги претставува жените во односи преку еден интересен колаж со фотографии кои се направени од театарски претстави во кој секако главен лик е жена, таа фатална жена, жена на книжевноста. Уметнички дела во кои се мешаат фотографија и класично сликарство.
Уметнички дела на Мерцедес Братош, фото: Игор Манев
Целината говори за еден интердисциплинарен пристап на сите уметници кој покажува дека без разлика каде тие се наоѓаат и ако се свесни за својот идентитет, за тоа што го работат тогаш уметноста е компатибилна. Всушност, дека нема разлика бидејќи уметноста е глобална и различна.
Санда е првпат во Скопје и верува дека нема да биде последен пат, верува дека жените и понатаму ќе соработуваат на релација меѓу Македонија и Хрватска.
Санда исто така го претстави и Жупник Филип Луциќ кој успеал еден жупни дворец во Хрватска да го претвори во дом на културата под заштита. Домот има прекрасен изложбен простор. Еден од основачите е токму жупник Филип кој дава огромна подршка на проектот Фемининологија и на здружувањето меѓу Хрватските и Македонските уметници.
Хрватската амбасадорка во Македонија Данијела Баришиќ на крајот од изложбата ни кажа дека во моментот кога добила мејл за одржување на изложба Фемининологија таа си рекла: „ОК, јас сум жена ќе ни биде по лесно“ но, кога понатаму читала тоа што Санда напишала за нејзиното здружение кое се наоѓа во жупниот двор, Данијела си помислила: „Мој Боже, Фемининологија и жупни двор и Феминизам нешто не оди заедно… Санда е во право и мајка Божја и црква сè е тоа поврзано за жената во зависност од нашата перцепција и желба. Жената е тоа што сака да биде и тоа што сака да го покаже на другите. Жената е најпрвин личност, таа е битие а потоа е сè останато.“
На дипломатски начин амбасадорката Данијела ни откри дека заедно со Санда доаѓаат од еден мал град Сплит. И дека таму жените се многу често тврдоглави, многу често не слушаат никого туку самите себе си. Ама констатира дека тоа е добро бидејќи ако Санда не се слушала самата себе си сигурно не би дошло до оваа изложба, не би можела да ги донесе изложбените експонати. Сепак, Санда не успеала да организира да дојде сè. Меѓутоа, Данијела тоа го гледа како добар знак што значи дека мора Санда да дојде уште еднаш. Не може да се гледа половина изложба и затоа мора да се погледне целината.
Нејзината екселенција Данијела Баришиќ ја радува и тоа што соработката меѓу Хрватските и Македонските уметници е воспоставена но, како една добра идеја не би било лошо оваа соработка да се прошири со Словенија, Словачка и да се погледне малку пошироко од овој тесен круг, да се погледне преку прозор. Се вели дека кога ќе се погледне преку прозор, преку ограда кај комшијата тревата е секогаш позелена ама затоа овие уметници исто така можат да ја покажат сопствената трева која исто така е зелена.
Ветувањето што го слушнавме од амбасадорката е дека соработката ќе продолжи и до година на која ќе има многу повеќе учесници.
Изложбата со наслов Фемининологија ќе биде отворена до 19 Ноември 2017г во галерија КО-РА при домот на културата „Кочо Рацин“ во Скопје.
Пишува Игор Манев
11 Ноември 2017, сабота
